Κάθε εργαζόμενη γυναίκα δικαιούται να λάβει άδεια μητρότητας, η οποία σήμερα έχει διάρκεια δεκαεπτά (17) εβδομάδων, ήτοι οκτώ (8) εβδομάδες χορηγούνται υποχρεωτικά πριν από την πιθανή ημερομηνία τοκετού και οι υπόλοιπες εννέα (9) μετά τον τοκετό. Σε περίπτωση που ο τοκετός πραγματοποιηθεί σε χρόνο προγενέστερο από αυτόν που είχε αρχικά πιθανολογηθεί, το υπόλοιπο της άδειας θα χορηγηθεί υποχρεωτικά μετά τον τοκετό, ώστε να εξασφαλίζεται χρόνος συνολικής άδειας δεκαεπτά (17) εβδομάδων. Όταν ο τοκετός πραγματοποιείται σε χρόνο μεταγενέστερο από αυτόν που είχε πιθανολογηθεί, η άδεια παρατείνεται μέχρι την ημέρα του τοκετού, χωρίς αυτή η παράταση να συνεπάγεται την αντίστοιχη μείωση του χρόνου της άδειας που πρέπει υποχρεωτικά να λαμβάνεται μετά τον τοκετό.
Κατά τον χρόνο της άδειας μητρότητας η γυναίκα δικαιούται αμοιβή από τον εργοδότη, σύμφωνα με τα άρθρα 657, 658 ΑΚ, δηλαδή 15 ημερών εάν δεν έχει συμπληρώσει υπηρεσία ενός έτους ή ενός μηνός εάν την έχει συμπληρώσει. Από τις αποδοχές της μισθωτής εκπίπτει ό,τι καταβλήθηκε σε αυτή από τον ασφαλιστικό της οργανισμό. Στη γυναίκα που υπάγεται στην ασφάλιση του e-ΕΦΚΑ (τ. ΙΚΑ) και έχει συμπληρώσει 200 ημερομίσθια κατά τα τελευταία δύο χρόνια πριν από την πιθανολογούμενη ημερομηνία τοκετού της, καταβάλλεται λόγω της απουσίας επίδομα μητρότητας από τον ασφαλιστικό φορέα και συμπληρωματική παροχή από τον ΟΑΕΔ.
Σημειώνεται ότι η άδεια μητρότητας δεν συμψηφίζεται με την κανονική άδεια της εργαζομένης, θεωρείται δε ως χρόνος πραγματικής απασχόλησης για την καταβολή επιδομάτων εορτών, την χορήγηση άδειας αναψυχής και τα υπόλοιπα δικαιώματα που συνδέονται με την υπηρεσία ή προϋπηρεσία του μισθωτού.
Ήδη με το άρθρο 83 του Ν. 4826/2021, με το οποίο τροποποιήθηκε το άρθρο 32 του Ν. 4387/2016 περί των παροχών ασθενείας σε χρήμα, επεκτάθηκε η χορήγηση επιδόματος κυοφορίας και λοχίας και στις έμμισθες δικηγόρους. Ειδικότερα, προστέθηκε στη διάταξη η εξής διατύπωση (παρ. 11): «Οι έμμισθες δικηγόροι που υπάγονται στον e-Ε.Φ.Κ.Α. (πρώην Ενιαίο Ταμείο Αυτοτελώς Απασχολούμενων – Τομέας Ασφάλισης Νομικών) και καταβάλλουν εισφορές, σύμφωνα με το άρθρο 38 για την έμμισθη απασχόλησή τους, να δικαιούνται επίδομα κυοφορίας και λοχείας, με αναλογική εφαρμογή των διατάξεων του πρώην Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. για μισθωτές ασφαλισμένες. Σε περίπτωση παράλληλης υποχρέωσης καταβολής εισφορών, σύμφωνα με το άρθρο 39, δικαιούνται την υψηλότερη παροχή μητρότητας από αυτές που προκύπτουν από την υπαγωγή τους στην ασφάλιση του e-Ε.Φ.ΚΑ.».
Με πρόσφατη εγκύκλιο του Υφυπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων δόθηκαν διευκρινίσεις για την εφαρμογή της ανωτέρω διάταξης. Ειδικότερα, σύμφωνα με την με αρ. πρωτ. 80000/1-2022 Εγκύκλιο του Υφυπουργού με την διάταξη αυτή ερμηνεύτηκε αυθεντικά ποιο επίδομα κυοφορίας και λοχείας θα χορηγείται από τον e-Ε.Φ.Κ.Α. στις έμμισθες δικηγόρους από 1/1/2017, δηλαδή από τότε που υπήχθησαν στον e-Ε.Φ.Κ.Α. (πρώην Ενιαίο Ταμείο Αυτοτελώς Απασχολουμένων/Τομέας Ασφάλισης Νομικών) και άρχισαν να καταβάλλουν εισφορές, σύμφωνα με το άρθρο 38 του Ν. 4387/2016 για την έμμισθη απασχόλησή τους. Στην εγκύκλιο διευκρινίζεται ποιες θεωρούνται έμμισθες δικηγόροι, ως δηλαδή αποκλειστικά εκείνες του άρθρου 42 του Κώδικα Δικηγόρων (Ν. 4194/2013), «οι οποίες τελούν σε σχέση έμμισθης εντολής με συγκεκριμένο εντολέα, αμείβονται από αυτόν αποκλειστικά με πάγια περιοδική αμοιβή, δεν εκδίδουν φορολογικό παραστατικό για αυτήν την πάγια αντιμισθία τους και καταβάλουν ασφαλιστικές εισφορές σύμφωνα με την περίπτωση στ΄ της παρ. 3 του άρθρου 38 του ν. 4387/2016, οι οποίες (εισφορές) απεικονίζονται από τον συγκεκριμένο εντολέα τους στην Α.Π.Δ. προς τον e-Ε.Φ.Κ.Α., ακόμη και εάν οι έμμισθες δικηγόροι ασκούν παράλληλα και το ελεύθερο δικηγορικό επάγγελμα και έτσι είναι εξ αυτού υπόχρεες στην (παράλληλη) καταβολή των εισφορών του άρθρου 39 του ν. 4387/2016».
Προϋποθέσεις χορήγησης του επιδόματος κυοφορίας και λοχείας στην έμμισθη δικηγόρο είναι : α) η πραγματοποίηση τουλάχιστον 200 ημερών ασφάλισης κατά τα τελευταία δύο έτη πριν από την πιθανή ημερομηνία τοκετού ή της πραγματικής ημέρας τοκετού, εκ των οποίων τουλάχιστον 120 να έχουν διανυθεί με την ιδιότητα της έμμισθης δικηγόρου είτε κατά το προηγούμενο ημερολογιακό έτος είτε κατά το τελευταίο 15μηνο πριν από την αναγγελία της πιθανής ημέρας τοκετού και β) η αποχή μόνο από την έμμισθη απασχόληση.
Τέλος, ρητά με την εγκύκλιο διευκρινίζεται, ότι η επέκταση του επιδόματος αφορά μόνο τις έμμισθες δικηγόρους του ιδιωτικού τομέα, καθώς και ότι από το πεδίο εφαρμογής της ανωτέρω διάταξης εξαιρούνται οι δικηγόροι που ασκούν αποκλειστικώς ελεύθερο επάγγελμα και υποχρεούνται στην καταβολή αποκλειστικώς των εισφορών του άρθρου 39 του ν. 4387/2016, ακόμη και εάν πρόκειται για τις εισφορές της παρ. 9 του άρθρου 39 του ίδιου νόμου.
Ήλια Αλευρά, Δικηγόρος, ΔΜΣ Εργατικού Δικαίου
