Η διάταξη του αρ. 19 του ν. 4251/2014 (Κώδικας Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ένταξης), όπως σήμερα ισχύει, δίνει τη δυνατότητα σε πολίτες τρίτων χωρών να αιτούνται άδεια διαμονής για εξαιρετικούς λόγους στην περίπτωση που, ενώ διαμένουν στην ελληνική επικράτεια επί μακρό χρονικό διάστημα, δε δικαιούνται άλλη άδεια διαμονής, είτε επειδή έχουν εκπέσει της νομιμότητας, είτε για άλλους, ουσιαστικούς ή τυπικούς λόγους.
Κατά τα προβλεπόμενα στην υπ’ αριθμ. 374365/2021 Υπουργική Απόφαση, η υποβολή των αιτήσεων χορήγησης άδειας διαμονής για εξαιρετικούς λόγους, γίνεται πλέον αποκλειστικά μέσω των ηλεκτρονικών υπηρεσιών του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου. Αυτό σημαίνει, πως από τις 15 Απριλίου 2021 και στο εξής, οι δικαιούχοι, δηλαδή ενήλικες με επταετή συνεχή διαμονή στη χώρα, ανήλικα προστατευόμενα μέλη και γονείς ανήλικων ημεδαπών, υποβάλλουν τις αιτήσεις τους online στην ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα που τηρεί το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου. Η αίτηση μπορεί να υποβληθεί από τον ίδιο τον ενδιαφερόμενο, γονείς ή κηδεμόνες ανηλίκου ή από πληρεξούσιο δικηγόρο. Πρόκειται για μία πλήρως ψηφιοποιημένη διαδικασία, καθότι η αυτοπρόσωπη παρουσία του αιτούντος δεν απαιτείται σε κανένα στάδιό της.
Προϋποθέσεις υποβολής αίτησης για την εν λόγω άδεια είναι: α) η κατοχή διαβατηρίου, με εξαίρεση πολίτες τρίτων χωρών αντικειμενικά στερούμενων διαβατηρίου, οι οποίοι υποβάλλουν αντ’ αυτού υπεύθυνη δήλωση με επεξήγηση της έλλειψης. Στην περίπτωση αυτή μαζί με την υπεύθυνη δήλωση υποβάλλεται και κάποιο έγγραφο ταυτοποίησης, β) η καταβολή παραβόλου ύψους τριακοσίων (300) ευρώ και γ) η μη συνδρομή στο πρόσωπο των αιτούντων, λόγων που τους καθιστούν επικίνδυνους για την δημόσια τάξη και ασφάλεια. Επιπλέον, οι αιτούντες οφείλουν να αποδεικνύουν με έγγραφα βεβαίας χρονολογίας την κατ’ ελάχιστον επταετή συνεχή διαμονή τους στην ελληνική επικράτεια πριν την υποβολή αιτήσεώς, ή το πραγματικό γεγονός της γονεϊκής σχέσης με ανήλικο ημεδαπό.
Τα είδη των απαιτούμενων εγγράφων βεβαίας χρονολογίας, καθορίζονται περιοριστικά από την υπ’ αριθμ. 18951/2018 Υπουργική Απόφαση. Αυτά μπορεί να είναι 1) αποδεικτικά έγγραφα φοίτησης σε δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα στην Ελλάδα, 2) αποδεικτικά υποβολής αιτήματος για χορήγηση τίτλου προσωρινής ή οριστικής διαμονής ή καθεστώτος διεθνούς προστασίας, 3) άδεια εργασίας ή αποδεικτικά υποβολής αιτήματος χορήγησης άδειας εργασίας, 4) αντίγραφα απορριπτικών αποφάσεων επί αιτημάτων χορήγησης ή ανανέωσης τίτλου διαμονής, 5) προηγούμενοι τίτλοι διαμονής ανεξαρτήτως της αρχής έκδοσής τους, 6) αντίγραφα φορολογικών δηλώσεων προηγουμένων ετών, 7) αντίγραφα απόδοσης ΑΦΜ, 7) αποδεικτικά ασφάλισης σε ελληνικό οργανισμό κύριας ασφάλισης, 8) βιβλιάρια υγείας, 9) λογαριασμοί οργανισμών κοινής ωφέλειας καθώς και κινητής ή σταθερής τηλεφωνίας στο όνομα του αιτούντος, 10) λογαριασμοί πιστωτικών ιδρυμάτων, που τελούν υπό την εποπτεία της Τράπεζας της Ελλάδας, 11) αποδείξεις μεταφοράς εμβασμάτων στις χώρες προέλευσης, 12) βεβαιώσεις παρακολούθησης μαθημάτων ελληνικής γλώσσας, από δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα ή από Ν.Π.Ι.Δ. που εποπτεύονται από το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, 13) δικαστικές αποφάσεις, 14) αποφάσεις διοικητικής απέλασης ή επιστροφής οι οποίες δεν έχουν εκτελεσθεί, 15) δηλώσεις ληξιαρχικών γεγονότων, 16) αποδείξεις νοσηλείας σε νοσηλευτικά ιδρύματα, 17) συμβολαιογραφικά έγγραφα που συντάχθηκαν παρουσία του αιτούντος, 18) αποσπάσματα βιβλίων αδικημάτων και συμβάντων τηρούμενων από Αστυνομικό Τμήμα, 19) υπηρεσιακά σημειώματα, με τα οποία διατάσσεται αναχώρηση από τη χώρα, 20) βεβαιώσεις για την έκδοση κάρτας αστικών συγκοινωνιών, 21) άλλα έγγραφα που έχουν εκδοθεί από δημόσια αρχή και 22) λοιπά ιδιωτικά έγγραφα (πλην των υπεύθυνων δηλώσεων) τα οποία είναι θεωρημένα από συμβολαιογράφο ή άλλο δημόσιο υπάλληλο ως προς την ημερομηνία έκδοσής τους.
Συνεπώς, η νόμιμη είσοδος και διαμονή στη χώρα, απαραίτητες προϋποθέσεις για την έκδοση των περισσότερων τύπων αδειών διαμονής, δεν είναι στην παρούσα περίπτωση conditio sine qua non. Δίνεται έτσι η ευκαιρία σε πολίτες τρίτης χώρας που δεν υπήχθησαν ποτέ σε καθεστώς νομιμότητας -ή υπήχθησαν και στην συνέχεια εξέπεσαν-, έχουν όμως παράλληλα αναπτύξει ιδιαίτερους δεσμούς με την Ελλάδα λόγω της πολυετούς διαμονής τους σε αυτή, να παραμείνουν στην επικράτεια και να μην απελαθούν. Σημειωτέον ότι η εν λόγω άδεια παρέχει στους πολίτες τρίτης χώρας δικαίωμα πρόσβασης στην εξαρτημένη εργασία και στην παροχή υπηρεσιών ή έργου.
Παρασκευή Αγγελοπούλου, Δικηγόρος, ΔΜΣ Δημοσίου Δικαίου και Δημόσιας Πολιτικής
